درباره شجره زقوم

در هنگامه ابتدای خلقت و تولد انسان روح بعدا به جسم دمیده میشود در ضمن آنکه "لاتعلمون شیئا" ...بالتبع هیچ احساسی ندارد...اما در خلقت جدید برعکس روح اول است بعدا کالبد پیدا میکند...

بنابراین هنگامه رانده شدن (زجره واحده) روح حساس و گناهکار بسوی مواد اولیه لازمه برای تجسد جدید دچار مشکلات و درد و رنج (معادل با انعکاس اعمال خود بر روح خودش) خواهد شد...هنگامه ای که زمین و سماوات در هم پیچیده شده و سپس بر روی زمین جدید جوشان و خروشان موجودات جدید ایجاد میشوند ...

ساخته شدن جسم جدید (برای ارواح آلوده و ناپاک) ابتدا با برداشتن مواد اولیه بقدر کافی (درختواره ای از مواد منزجرکننده...) همراه خواهد بود سپس پرداخت لازم صورت میگیرد...همین قدر اجمالا درک میکنیم...

در سوره دخان میفرماید:

إِنَّ شَجَرَتَ الزَّقُّومِ ﴿۴۳﴾ طَعَامُ الْأَثِيمِ ﴿۴۴﴾

...

كَغَلْيِ الْحَمِيمِ ﴿۴۶﴾ خُذُوهُ فَاعْتِلُوهُ إِلَى سَوَاءِ الْجَحِيمِ ﴿۴۷﴾ ثُمَّ صُبُّوا فَوْقَ رَأْسِهِ مِنْ عَذَابِ الْحَمِيمِ ﴿۴۸﴾

ذُقْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْكَرِيمُ ﴿۴۹﴾

میخواهیم ببینیم آیا ترتیب وقایع در روز قیامت حول مفهوم شجره الزقوم ذکر شده در سور مختلف با این ترتیب مندرج و آشکار در سوره دخان سازگار هستند یا نه؟

پس از کشانده شدن به سوی جهنم ذکر "چشیدن" و "ذق" می آید...قبل از آن بعنوان پیش درآمد خوردن از شجره زقوم بقدر کافی ذکر میشود...

آیه 47 سوره دخان و مشابهین آنرا حد وسط میگیریم یعنی قبل و بعد از آنرا در سور مختلف میسنجیم.

در سه سوره مفهوم "زقوم" آمده است.دو مورد دیگر آن در سورتین واقعه و الصافات هستند...

در سوره واقعه چنین آمده است:

لَآكِلُونَ مِنْ شَجَرٍ مِنْ زَقُّومٍ ﴿۵۲﴾ فَمَالِئُونَ مِنْهَا الْبُطُونَ ﴿۵۳﴾ فَشَارِبُونَ عَلَيْهِ مِنَ الْحَمِيمِ ﴿۵۴﴾

فَشَارِبُونَ شُرْبَ الْهِيمِ ﴿۵۵﴾ هَذَا نُزُلُهُمْ يَوْمَ الدِّينِ ﴿۵۶﴾

می بینیم در این سوره فقط اشارات مربوط به قبل از رانده شدن بسوی جهنم ذکر میشود به خود آن و بعد از آن اشاره ندارد...در سوره واقعه اصلا مشتقاتی از کلمه "ذق" وجود ندارد...

اما در سوره الصافات خوردن از شجره زقوم بعدا آمده است. میخوانیم:

أَذَلِكَ خَيْرٌ نُزُلًا أَمْ شَجَرَةُ الزَّقُّومِ ﴿۶۲﴾

.....

فَإِنَّهُمْ لَآكِلُونَ مِنْهَا فَمَالِئُونَ مِنْهَا الْبُطُونَ ﴿۶۶﴾

....

ثُمَّ إِنَّ مَرْجِعَهُمْ لَإِلَى الْجَحِيمِ ﴿۶۸﴾

در حالی که قبلا در اوایل سوره الصافات از رانده شدن بسوی جهنم و چشیدن عذاب ذکر شده است:

مِنْ دُونِ اللَّهِ فَاهْدُوهُمْ إِلَى صِرَاطِ الْجَحِيمِ ﴿۲۳﴾

وَقِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْئُولُونَ ﴿۲۴﴾

مَا لَكُمْ لَا تَنَاصَرُونَ ﴿۲۵﴾

بَلْ هُمُ الْيَوْمَ مُسْتَسْلِمُونَ ﴿۲۶﴾

اعجاز و زیبایی در این است که در اوایل سوره در پیوند با "الزاجرات زجرا" و مفاهیم مرتبط دیگر هدایت (رانده) شدن به راه جهنم می آید...نکته جالب دیگر اینکه "انهم مسئولون" در مراحل مشابه با "صبوا فوق راسه" ظاهر میشود...مشابه مرحله گرفتن نواصی و الاقدام ...

اما چنانکه میبینیم در آیه 68 الصافات مفهوم کشانده شدن نیست بلکه مفهوم " مَرْجِعَهُمْ " آمده و پس از این آیه هیچ اشاره ای نیز به مفهوم چشیدن نیامده است...

آیه ذیل در پایان امر مجرمین آمده است:

وَمَا تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۳۹﴾ الصافات

و به زیبایی با ابتدای امر مخلصین و مومنین متصل میشود...یعنی همگی متناسب با اعمالشان جزا داده میشوند...

آیات ابتدایی این قسمت استقبال از مومنین با رزق معلوم و فواکه و جنات را بیان میکند...در تقارن با این استقبال در پایان این فراز به مقایسه استقبال از مجرمین با شجره زقوم اشاره میشود...یعنی بخش قبل از حد وسط برای مستکبرین که باقی مانده بود بیان میگردد...

محال است خود پیامبر چنین دقت و چیدمان زیبایی را صورت بخشیده باشد...

با رعایت اتصال آیات هر سوره و کلیت قرآن اعجاز قرآن آشکار میشود...

---------------------------------------

به اقدام مستکبرین در دنیا به امر تعاون و یاری یکدیگر نیز در این سوره یعنی سوره  الصافات اشاره میشود:

مَا لَكُمْ لَا تَنَاصَرُونَ ﴿۲۵﴾

....همینطور کلمه "اثیم"...این دو اشاره ما را به یاد آیه ذیل از سوره مائده می اندازد:

... وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ ﴿۲﴾ مائده

خوردندگان از شجره زقوم کسانی هستند که در دنیا بر "اثم" و عدوان علیه دیگران به یکدیگر کمک میکرده اند...

ارتباط اینها در این دنیا به اشتراک در آن عذاب در آخرت میرسد نظیر میشود اما ارتباط مومنین با هم به جنات و درختواره طیبه...باز هم معلوم میشود ارتباط آیات در کتاب الهی روی دیگر سکه ارتباط و تعاون مومنین است.....

---------------------------------------

این دو آیه خط وسط هستند اما چه تفاوتی دارند؟

خُذُوهُ فَاعْتِلُوهُ إِلَى سَوَاءِ الْجَحِيمِ ﴿۴۷﴾ الدخان

مِنْ دُونِ اللَّهِ فَاهْدُوهُمْ إِلَى صِرَاطِ الْجَحِيمِ ﴿۲۳﴾ الصافات

وقتی از "فاهدوهم" گفته میشود که باور و ایمان و عمل و رفتار انسان بحث میشود اما آیه 47 الدخان به جسمانیت و حرکت فیزیکی اشاره دارد...

در اوایل سوره الصافات به باور انسانها به یوم القیامه اشاره میشود و رفتار تحقیر آمیز با مجرمین و عدم توان کمک به یکدیگر آنها اشاره دارد...تنها اشاره جسمی با "ذق" بیان میشود و این اشاره همگانی بعد از خوردن از شجره زقوم است....

صفحه اول