قرآن و مریم مصطفی
در آیه ذیل از سوره آل عمران :
وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِينَ ﴿۴۲﴾ آل عمران
چرایی دو بار ذکر "اصطفا" و اینکه این انتخاب بر تمام زنان عالم بابت چه ویژگی از حضرت مریم بوده ، مشکل شده است آنهم در سوره ای که با وظیفه کلیت بخشی و ارتباط آیات قرآن شروع شده و با ارتباط دادن بین مومنین ختم میگردد :
هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ ﴿۷﴾ آل عمران
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ﴿۲۰۰﴾ آل عمران
سوره آل عمران برخوردهای حتی الامکان وحدت طلبانه مسلمین با اهل کتاب است و انتظار تسلیم حقیقت جویانه از ایشان دارد....
--------------------------
علت دوبار آمدن کلمه "اصطفا" با اتصال (ترتیب و رابطه) با آیات قبل و بعد آشکار میشود...در آیات قبلی هم زکریا برای اینکه خداوند علیرغم پیری او و همسرش به وی پسری عطا خواهد کرد ، نشانه ای از خدا میخواهد...اینکه سه روز با
مردم حرف نزند و فقط با اشاره رابطه برقرار کند و بسیار یاد خدا نموده صبح و شام تسبیح خدا کند....احتمالا جهت آماده سازی جسمی و روحی و عدم اضطراب برای یافتن توان باروری...
قَالَ رَبِّ اجْعَلْ لِي آيَةً قَالَ آيَتُكَ أَلَّا تُكَلِّمَ النَّاسَ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ إِلَّا رَمْزًا وَاذْكُرْ رَبَّكَ كَثِيرًا وَسَبِّحْ بِالْعَشِيِّ وَالْإِبْكَارِ ﴿۴۱﴾ آل عمران
در مورد مریم و برای تولدی استثنایی از بانویی باکره مراحل بیشتری باید طی شود...ابتدا انتخاب مریم و تغذیه ایشان از مدتها قبل و تطهیر محیط رحم است...بنابراین منظور از اصطفای اول و تطهیر مریم ، آماده سازی جسمی و روحی مقدماتی
مریم و محیط تشکیل نطفه ای پاک و لقاح غیبی است....
از آیات قبل معلوم است که این دوشیزه منتخب در کنار این آماده سازی جسمانی در معرض تفکر و اندیشه مناسب تحت تعلیم زکریا نیز قرار داشته است که تغذیه غیبی را توجیه میکند :
فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَأَنْبَتَهَا نَبَاتًا حَسَنًا وَكَفَّلَهَا زَكَرِيَّا كُلَّمَا دَخَلَ عَلَيْهَا زَكَرِيَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِنْدَهَا رِزْقًا قَالَ يَا مَرْيَمُ أَنَّى لَكِ هَذَا قَالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَرْزُقُ مَنْ يَشَاءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ ﴿۳۷﴾ آل عمران
احتمالا زکریا بعنوان معلم این دوشیزه منتخب و باهوش و مومن به وجد آمده و از خدا خواسته است ذریه طیبه و وارثی (از طریق همین دختر مومن و مستعد) ، برایش تعیین فرماید (از آینده مریم بی خبر بوده)...با زن نازا در کهولت سن قرار
داشته است...هُنَالِكَ دَعَا زَكَرِيَّا رَبَّهُ قَالَ رَبِّ هَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاءِ ﴿۳۸﴾ آل عمران
پس از اشاره به این گزینش اولیه و تطهیر لازمه ، انتخاب او بر زنان عالم اعلام میگردد و در آیه بعد ، توصیه به اطاعت الهی و تقوی میشود...آماده سازی برای روبرو شدن با زنان و مردم و توجیه آنها و شرکت در تبلیغ رسالات الهی که
توسط مسیح خواهد آمد...:
وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِينَ ﴿۴۲﴾ آل عمران
يَا مَرْيَمُ اقْنُتِي لِرَبِّكِ وَاسْجُدِي وَارْكَعِي مَعَ الرَّاكِعِينَ ﴿۴۳﴾ آل عمران
شاهد دیگر اینکه در ادامه در آیات بعد ، ایشان ضمن ابراز شگفتی از تولد فرزند ، نشانه ای نمی خواهند و در یک مکالمه الهی ، در میان معرفی مسیح و رسالت او ، صرفا جویای چگونگی رخ دادن چنین اتفاق غیر عادی شده و پیام الهی
عمومی (برای کسب حکمت و پاسخ به هر جوینده ای) میشنوند:
وَيُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَكَهْلًا وَمِنَ الصَّالِحِينَ ﴿۴۶﴾ آل عمران
قَالَتْ رَبِّ أَنَّى يَكُونُ لِي وَلَدٌ وَلَمْ يَمْسَسْنِي بَشَرٌ قَالَ كَذَلِكِ اللَّهُ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ إِذَا قَضَى أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ ﴿۴۷﴾ آل عمران
وَيُعَلِّمُهُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَالتَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ ﴿۴۸﴾ آل عمران
بنابراین انتخاب دوم ایشان بر زنان عالم بجهت قنوت و حکمت و اطاعت از اوامر الهی و طهارت نفس است نه فقط بجهت زایمان استثنایی:
وَمَرْيَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِيهِ مِنْ رُوحِنَا وَصَدَّقَتْ بِكَلِمَاتِ رَبِّهَا وَكُتُبِهِ وَكَانَتْ مِنَ الْقَانِتِينَ ﴿۱۲﴾ تحریم
--------------------------
مشکل دیگری که برای برخی رخ میدهد اینست که اگر در این انتخاب "العالمین" بمعنای تمام بانوان باشد ، در آنصورت حکم فضیلت دادن بنی اسرائیل بر "العالمین" یعنی بر تمام انسانها چگونه ممکن میشود و موجه است؟
وَلَقَدْ آتَيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ ﴿۱۶﴾ جاثیه
فضیلت دادن قوم در هر نعمتی و امری با فضیلت دادن فرد از نظر زمانمندی و دوام تفاوت دارد... فضیلت دادن اولیه قوم در هر امری و نعمتی ، هرچند آن نعمات بزرگترین نعمات داده شده برانسانها باشد ، بمعنی تقوای بیشتر دادن یا داشتن
همیشگی آن قوم و تمام افراد نسل های بعدی آن قوم نیست.....
يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ ﴿۱۲۲﴾ بقره
وَاتَّقُوا يَوْمًا لَا تَجْزِي نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَيْئًا وَلَا يُقْبَلُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلَا تَنْفَعُهَا شَفَاعَةٌ وَلَا هُمْ يُنْصَرُونَ ﴿۱۲۳﴾ بقره
نجات بنی اسرائیل از بلاء عظیم فرعونی و شکافت دریا از نعماتی بزرگ بر آنهاست ...دیدن حوادث و معجزات بزرگ موجب هشیاری آنها شد ، نعمات و معجزاتی که به دیگر اقوام داده نشده است...و بنی اسرائیل هنوز هم بعضا هوش و استعداد
نسبتا بیشتری دارند اما در تبعیت از نفس خودشان بکار می برند...به آخرین رسول ایمان نیاوردند و اطاعت نکردند...
در برابر نعمات خدادادی و طبیعی باید شاکر بود...غرور و تبعیت از هوای نفس نعمات را از بین میبرد یا منحرف میکند...چنانکه قبلا هم مرتکب گناهان و خطاهایی شده بوده اند ولی بخشیده شدند:
ثُمَّ عَفَوْنَا عَنْكُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿۵۲﴾ بقره
از طرف دیگر مسلمانان هم با تبعیت از قرآن (معجزه ای هدایت کننده تر البته نه دیدنی تر) میتوانند به فرقان و درک بیشتر از آنها و در نهایت به تقوای بیشتری هم برسند( و برخلاف معجزات بنی اسرائیل ، قابل دسترس برای همه افراد بعد از
ظهور خود است) ...قرآن ذکر للعالمین میباشد یعنی حوادث بزرگ و عبرت های گذشته که امروز میتواند در ایمان آوردن آنها اثر داشته باشد ، را یادآور میشود...
قُلْ فَأْتُوا بِكِتَابٍ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ هُوَ أَهْدَى مِنْهُمَا أَتَّبِعْهُ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ ﴿۴۹﴾ قصص
فَإِنْ لَمْ يَسْتَجِيبُوا لَكَ فَاعْلَمْ أَنَّمَا يَتَّبِعُونَ أَهْوَاءَهُمْ وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّنِ اتَّبَعَ هَوَاهُ بِغَيْرِ هُدًى مِنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ ﴿۵۰﴾ قصص
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقَانًا وَيُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ ﴿۲۹﴾انفال
همانطور که موتور اولیه طبیعی برای حرکت در انسانها و جغرافیاهای مختلف ، متفاوت است :
أَهُمْ يَقْسِمُونَ رَحْمَتَ رَبِّكَ نَحْنُ قَسَمْنَا بَيْنَهُمْ مَعِيشَتَهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَرَفَعْنَا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَاتٍ لِيَتَّخِذَ بَعْضُهُمْ بَعْضًا سُخْرِيًّا وَرَحْمَتُ رَبِّكَ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ ﴿۳۲﴾ زخرف
....در ادامه و ایمان بخداست که فضیلت و برتری بیشتر در نعمات میدهد و یا غرور و انحراف نعمات را از بین برده و فساد ایجاد میشود...
اگر نعمت معجزات و هدایت در آینده فراموش شده و انحراف ایجاد شود ، هنوز هم گفتن اینکه بر آن قوم فضیلت داده نعمات و معجزاتی برایشان آمد که تا روز قیامت بر هیچ قومی داده نشده است ، از اعتبار نمی افتد....
--------------------------
"نساء العالمین" یعنی تمام زنان تا ابد مانند اینکه "رب العالمین" یعنی خداوند رب تمام انسانهاست تا ابد....
بنابر آنچه آمد میتوان فضیلت مریم مصطفی را بر تمام بانوان عالم از جمله دختران گرامی محمد مصطفی نیز دانست....
حال با روایات در وصف غلو آمیز درباره بعضی از ایشان چه باید کرد؟
آیا بعد از پیامبران و افراد منتخب الهی ، در آینده افرادی برتر از آنها در طهارت نفس و بینش الهی ، وجود پیدا میکنند یا نه؟ ...
آیا ما خود میتوانیم برتری آنها را تشخیص دهیم یا باید خداوند آنها را به ما معرفی کند؟...آیا سند معتبر یا کتاب دیگری ازجانب خداوند وجود دارد ؟ اگر وجود دارد چرا در قرآن معرفی نشده است؟ مگر ظهور خود آخرین پیامبر و کتاب نورانی او
از قبل بشارت داده نشده بود؟
وقتی یک روایت با آیه ای از قرآن و در نتیجه با کل قرآن سازگار نباشد باید آن روایت را کنار گذاشت حتی اگر منسوب به پیامبر مصطفی باشد ، این دستور خود پیامبر است...جای شک و تردید نیست...زمانی خواهد رسید که مجبور خواهیم شد ....
چرا که با این منطق ، احادیثی که منجر به سیستم اقتصادی و سیاسی مخالف با قرآن و منطبق با منافع عده ای قدرتمند و مفسد و مسرف باشند ، پیدا یا ساخته خواهند گردید و زمانی میرسد که آن روایات تقدس می یابند و باور شده و حاکم
خواهند گشت و محک عمل بالاجبار بکار خواهد افتاد...
--------------------------
در سوره تحریم ابتدا بانوانی که مثل برای کافرین هستند معرفی میشوند (دو بانو در یک آیه) ....در ادامه بانوانی که مثل برای مومنین هستند ، در دو آیه ، معرفی میگردند...
ترتیب را دریابیم....ابتدا بانوان الگوی کفر (ابتدا در یک آیه و در اتصال با آیه قبل) ، سپس در محیط فرعونی و کفرآلود ، ایمان داشتن بانوی فرعون (در نقطه میانی)...سپس ایمان و قنوت و حکمت مریم (در انتهای سوره و نقطه مقابل الگوهای
کفر)...مثل و الگویی بزرگ از مطیع فرمان الهی بودن و طهارت نفس برای مومنین ، که منتخب بر "نساء العالمین" نیز معرفی شده است...
ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَامْرَأَتَ لُوطٍ كَانَتَا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَيْنِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ يُغْنِيَا عَنْهُمَا مِنَ اللَّهِ شَيْئًا وَقِيلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِينَ ﴿۱۰﴾ تحریم
وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ وَنَجِّنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ ﴿۱۱﴾ تحریم
وَمَرْيَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِيهِ مِنْ رُوحِنَا وَصَدَّقَتْ بِكَلِمَاتِ رَبِّهَا وَكُتُبِهِ وَكَانَتْ مِنَ الْقَانِتِينَ ﴿۱۲﴾ تحریم
--------------------------
در سوره آل عمران ، قضیه ابتهال نیز نقض انتخاب مریم مقدس بر بانوان عالم از جمله دختران گرامی رسول الله نیست...چرا که این موضوع به بیشتر یا کمتر بودن علم و ایمان و تقوای همراهان طرفین از ایمان منتخبین الهی قبلی ، ربطی
ندارد....با هر درجه از ایمان و علم و تقوای همراهان مومن میتوانسته انجام شود...
پیامبر میخواهد از وجدان و انصاف و ایمان وتقوای اهل کتاب استفاده کند برای تایید رسالت خود...روشی نرم برای مقابله اولیه با اهل کتاب...قبل از منتهی شدن به جنگ و مقابله های مذکور در سور دیگر مانند سوره احزاب و سوره حشر و....
اگر فرا رفتن از علم و ایمان و تقوای الگو و منتخب الهی برای زنان عالم ممکن باشد چرا برای مردان مومن این فرا روی از منتخبین مرد الهی مقدور نباشد؟